Enerji Krizi Kaynaklı Yüksek Fiyatlar Ne Kadar Sürecek

Ekonomilerin Covid-19 salgınından toparlanmaya başlaması sonrası arzın enerji talebindeki artışa yetişememesi sonucu geçen yıl eylül itibarıyla kendini hissettirmeye başlayan enerji krizi, Rusya‘nın Ukrayna’da başlattığı savaşın ardından boyut değiştirdi.

Mevcut arz-talep dengesizliğine ek olarak Batılı ülkelerin savaş nedeniyle Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar ve Rusya’nın özellikle Avrupa‘ya gaz arzını önce kademeli olarak, son olarak da süresiz bir şekilde kesmesi enerji krizini tırmandırdı.

Geçen yıl eylülün başında Avrupa’da en fazla derinliğe sahip Hollanda merkezli doğalgaz ticaret noktası TTF’de işlem gören vadeli kontratların fiyatı megavatsaat başı fiyatı 30 euro seviyesindeyken, fiyatlar bir yıl boyunca sürekli artış gösterdi ve yüzde 1000 artışla geçen hafta megavatsaat başına 346 euroyu gördü.

Doğalgazın megavatsaat başı fiyatı savaşın başlamasından önceki gün olan 23 Şubat’ta ise 87 avro seviyesindeydi. Doğalgazın Avrupa’nın elektrik üretimindeki payının yaklaşık yüzde 25 olması nedeniyle, yüksek gaz fiyatları elektrik üretim maliyetlerine de artış olarak yansıdı.

Kömür fiyatlarının da bu süreçte rekor seviyeye ulaşması ve arz endişeleri nedeniyle Avrupa’nın gösterge elektrik piyasalarından Almanya’da ağustosta elektrik fiyatları ilk kez megavatsaat başına 700 avroyu geçti. Bu rakam 6 ay önce 128 avro, 1 yıl önce 82 avro, 2 yıl önce 35 avro seviyesindeydi. Böylece, elektrik fiyatları da enerji krizinin başından beri yaklaşık yüzde 755 arttı.

Avrupa elektrik fiyatlarındaki artışlar, politika yapıcıları elektrik piyasasına müdahale etme konusunda harekete geçirdi.

GAZ FİYATINDA YÜZDE 370 ARTIŞ

Londra merkezli düşünce kuruluşu Ember Kıdemli Enerji ve İklim Analisti Sarah Brown, enerji krizinin kısmen salgın sonrası arz-talep dengesizliği nedeniyle oluştuğunu fakat Rusya‘nın hamlelerinin savaştan öncesinde de Avrupa Birliği’ndeki (AB) gaz fiyatlarındaki artışa yol açtığını belirtti.

Gazprom’un stratejik davranarak AB’deki gaz depolarını doldurmadığını dile getiren Brown, şu bilgileri paylaştı:

“Rusya, gaz talebi arttığında AB’ye doğalgaz akışını da artırmadı. Temmuz-Aralık 2020’de megavatsaat başı ortalama 11 avro olan TTF fiyatı Temmuz-Aralık 2021 döneminde ortalama 70 avroya yükseldi. Bu artış savaş nedeniyle değildi ama savaş gaz krizini ağırlaştırdı. Mart ayında megavatsaat başı 216 avroya kadar çıkan TTF fiyatı temmuz ve ağustosta yeni rekor seviyelere ulaştı. Bu artışlar Kuzey Akım üzerinden gaz akışının önce yüzde 20’ye kadar düşürülmesi ve Rusya’nın gazın tamamen kesileceğine ilişkin tehditleri sonrası meydana geldi. TTF fiyatları Mart-Ağustos 2022 döneminde megavatsaat başı ortalama 136 avro oldu. Bu rakam geçen yılın aynı döneminde megavatsaat başı ortalama 29 avroydu. Yani bu dönemde ortalama fiyatlar üzerinden yüzde 370 artış yaşandı. Avrupa gaz fiyatlarının en az 2025’e kadar megavatsaat başına 100 avronun üzerinde kalması bekleniyor. Bu seviyedeki fiyatlar, elektrik üretiminde doğalgaz kullanılmaya devam ettiği sürece elektrik için de yüksek fiyat anlamına geliyor.”